Güç Günlüğü Muharriri Hüseyin Ortak, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrası gündeme gelen yaptırımlarla Avrupa Birliği ülkelerinde yaşanmaya başlanan güç krizine boyutu, tarihçesi ve tahliline ait soruları yanıtladı.
Savaş öncesinde doğal gazın stratejik pozisyonu ve tarihçesi neydi? Neye dönüştü?
19.Yüzyıl başlarının değerli askeri figürlerinden olan Carl von Clausewitz’in Savaş Üzerine isimli yapıtının en bilinen önermesini hafif bir değişiklikle tabir edersek: Savaş, siyasetin diğer araçlarla devamıdır. Pekala ya iktisat? NATO ve Rusya ortasındaki gerginlik, Almanya’nın Kuzey Akım 2 Boru çizgisinin onay sürecini askıya aldığını duyurmasıyla yeni bir boyut kazandı.
Gazprom’un sahibi olduğu büyük kısmı Baltık Denizinin altından geçen 1.200 km uzunluğundaki boru sınırı tam kapasite çalışması durumunda Avrupa’da yaşayan 26 milyon bireye ısınma sağlayacaktı. Yaklaşık olarak 11 Milyar dolara mal olan Kuzey Akım 2 çizgisi projesinin yarısı Rus Gasprom öbür yarısı da iki Avrupa şirketi olan Shell ve ENGIE üzere Batılı güç firmaları tarafından finanse edilmişti.
Bildiğiniz üzere geçen yolun Haziran ayından itibaren Avrupa’da doğal gaz fiyatlarında büyük oranda bir artış görülmüş, Avrupa’daki hane halkları havaların soğumasıyla bu artıştan kaynaklanan yüksek faturalarla karşılaşmışlardı.
Doğalgazda tedarikçi hudutlu sayıda
– Gelinen noktada en düzgün senaryoda barışın sağlanması güç konusunda yaşanan krizi çözer mi? Eskiye dönüş mümkün mü?
Tam kapasiteyle çalışması durumunda Avrupa’daki yükselen güç fiyatları ve azalan doğalgaz ölçüsüne tahlil mümkün beklenen projenin durdurulmasıyla birlikte Avrupa’da uzamasından korkulan güç krizinin ve doğalgaz arz artışının gerçekleşmesi belgisiz bir tarihe ertelenmiş oldu.
Avrupa Doğalgaz tedarikinde yalnızca Rusya’ya mı bağlı bunun karşılığını hem evet hem de hayır formunda verebiliriz.
Avrupa’nın Rusya dışında iki ana tedarikçisi var. Bunlardan birisi Norveç. Norveç Avrupa’ya ürettiği doğalgazın tamamını satıyor ve talebin yalnızca bir kısmını karşılayabiliyor. Bu tarafıyla bakıldığında Norveç’in mevcut kapasitesini kısa devirde artırması mümkün görünmüyor. Öteki tedarikçi ise ABD.
2018 yılında ABD (Donald Trump idaresi ve Avrupa Birliği’nin en yüksek yürütme organı olan Avrupa Komitesi ortasında güç işbirliği mutabakatı imzalandı. Bu mutabakatla birlikte AB ülkeleri, doğalgaz tedarikini çeşitlendirmek maksadıyla ABD’den daha fazla LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ithalatına yöneldi. Bu anlaşama dünya doğalgaz ticaretinde sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ticaretinin hissesinin süratle büyüdüğü doğalgaz fiyatlarının da düştüğü bir konjonktürde yapılmıştı. Bu istikametiyle AB’nin Rusya’yla uzun vadeli fiyat muahedeleriyle yaptığı doğalgaz ithalatına nazaran daha düşük maliyetle doğalgaz tedarikine yönelik bir hareketti.
Dünyada LNG ticareti, boru çizgileriyle yapılan doğalgaz ticaretine kıyasla çok daha kısa vadeli, tabir yerindeyse spot fiyatlarla yapılıyor.
Bu maliyet avantajından olsa gerek AB, Kuzey Akım 1 boru çizgisindeki alım kontratlarını yenilemedi ve spot alıma yöneldi. Dananın kuyruğu da Rusya’nın tansiyonlu olduğu Ukrayna üzerinden geçen Kuzey Akım 1 boru çizgisini bakıma aldığını yani Avrupa’ya servis ettiği doğalgaz ölçüsünü azalttığı açıklamasıyla bir arada koptu. Avrupa’da doğal gaz fiyatlarında üst taraflı bir ralli başladı.
Her şey krizin çözülmesine bağlandı.
– Güçte global arz krizi süreksiz mi? Mevcut çatışma ortamı buna nasıl bir parantez açıyor?
Tarihçesini kısaca özetlemeye çalıştığım ve arzın yetersizliğinden kaynaklanan krizin tahlil anahtarı olarak görülen Kuzey Akım 2 boru sınırından doğalgaz alımı, Almanya’nın bu günkü açıklamasıyla, akıbetini Rusya ve NATO ortasındaki krizin çözülmesine bağlanmış oldu.
Boyutu büyüyen tansiyon, AB’nin yaşadığı güç krizini derinleştirecek bir tesir üreteceği görülüyor.
– Güç ihracatçısı ve ithalatçısı ülke/bölgeler gözüyle son durumun en bariz stratejik sonuçları nelerdir?
Güç krizinin müzmin bir probleme dönmesi ise AB iktisadı ile AB ülkelerinin sanayi üretimini direkt etkileyen bir mevzudur.
Prusyalı General Clausewitz’in yazdığı Savaş Üzerine isimli kitap askerlerden çok siyasetçilerin okuduğu kitaplardandır.
Clausewitz zafer olgusunu iki başlık altında inceler: Taktik zafer ve stratejik zafer. Taktik zaferler için fiziki olgulardır derken, “stratejik zafer manevi bir olgudur” der.
Zafer hakkındaki bu sınıflamayı bir istikametiyle de savaşların taktiksel kazananının olabileceği fakat stratejik kazanan olmasının çok güç olduğunu bir cümle olarak da anlayabiliriz.
Tıpkı Rusya ve NATO ortasındaki bu tansiyonun taktik sonuçlarının kesin görünmesine karşın stratejik sonuçlarının belirsizliğini koruduğu gerçeği üzere.
Makalemizi okuduğunuz için teşekkür ederiz. Kripto Borsa’yla ilgili detaylı bilgi almak için “KRİPTO BORSA | Çift Harcama (Double Spending) Nedir?” makalemizi inceleyebilirsiniz.
SORUMLULUK REDDİ: Burada yer alan ifadeler yatırım tavsiyesi değildir. Piyasaları iyice araştırmadan, farklı çevrelerden yorum almadan kesinlikle işlem yapmayın. Güvendiğiniz yatırımcıların yorumlarını okuyun, fikirlerine danışın. Her yatırım işleminin risk içerdiğini unutmayın. Herhangi bir işlem yaparken kendi kararınızı kendiniz verin. KriptoBorsa , yatırım ürün ya da hizmetlerinden doğan veya doğduğu iddia edilen hiçbir zarar veya kayıptan dolaylı ya da doğrudan sorumlu kabul edilemez.